Sportowe poczÄ…tki Toyoty

Pierwszy start Toyoty w sportowej imprezie o miÄ™dzynarodowym zasiÄ™gu miaÅ‚ miejsce w sierpniu 1957 r. podczas rajdu Mobilgas Rally dookoÅ‚a Australii. Toyopet Crown De Luxe zaÅ‚ogi Kaminomury, Kondo i Hedleya bez awarii pokonaÅ‚ dystans 17 tys. km. W latach 60. sportowa aktywność Toyoty ograniczaÅ‚a siÄ™ do wyÅ›cigów. PrzeÅ‚omem byÅ‚o powstanie Toyota Team Andersson z siedzibÄ… w Uppsali (Szwecja). Na jego czele stanÄ…Å‚ Ove Andesson (1938-2008), zwyciÄ™zca Rajdu Monte Carlo, uczestnik wyÅ›cigów Targa Florio i Daytona. Zanim Szwed zasiadÅ‚ za kierownicÄ… sportowego samochodu, z powodzeniem startowaÅ‚ w zawodach motocyklowych i sÅ‚użyÅ‚ jako kierowca w jednostce siÅ‚ pokojowych ONZ na Bliskim Wschodzie. Andersson miaÅ‚ duże doÅ›wiadczenie w sporcie, wiedzÄ™ technicznÄ… popartÄ… wieloletniÄ… praktykÄ…, a także ogromny talent organizacyjny. W 1975 roku zespóÅ‚ przeniósÅ‚ siÄ™ do Waterloo pod BrukselÄ…, przyjÄ…Å‚ nazwÄ™ Toyota Team Europe i staÅ‚ siÄ™ oficjalnym dziaÅ‚em sportowym Toyoty.

U progu lat 70. gÅ‚ównÄ… broniÄ… TTE byÅ‚ model Celica zaprezentowany pod koniec 1970 r. Stopniowo wprowadzano także rajdowe odmiany Corolli. Pierwsze egzemplarze rajdowej Celiki 1600 GT przygotowano w Japonii. Od 1974 r. auta dla TTE montowaÅ‚a firma Andersson Motorsport w Uppsali (Szwecja). Już w grudniu 1972 r. Andersson zajÄ…Å‚ 9 miejsce w brytyjskim rajdzie Daily Mirror RAC. KilkanaÅ›cie miesiÄ™cy później Kanadyjczycy Boyce/Wood (Corolla TE 20) zwyciężyli najsÅ‚ynniejszy rajd USA - Press-on-Regardless. ByÅ‚ to pierwszy triumf Toyoty w mistrzostwach Å›wiata WRC. 

W poÅ‚owie lat 70. Andersson podpisaÅ‚ kontrakt z legendarnym Hannu MikkolÄ…. Efekt byÅ‚ znakomity: w lipcu 1975 r. Fin zwyciężyÅ‚ Rajd 1000 Jezior. 180-konna Corolla Coupé 1600 okazaÅ‚a siÄ™ najszybszym samochodem na szutrowej trasie najbardziej prestiżowego rajdu Finlandii. Triumf zaÅ‚ogi Mikkola/Aho byÅ‚ pierwszym zwyciÄ™stwem Toyoty w Europie. Toyota rozpoczęła udanÄ… ofensywÄ™ na Starym Kontynencie. Andersson zwyciężyÅ‚ Rallye de Portugal Vinho do Porto (1976), skutecznie promujÄ…c japoÅ„skÄ… markÄ™ na PóÅ‚wyspie Iberyjskim. Do grona pilotów TTE doÅ‚Ä…czyÅ‚ Arne Hertz. 

WiosnÄ… 1979 r. 20-osobowy zespóÅ‚ Toyota Team Europe znalazÅ‚ siÄ™ w nowej siedzibie przy Toyota Allee w Kolonii. Andersson zatrudniÅ‚ wybitnych inżynierów i techników, którzy pracowali nad kolejnÄ… generacjÄ… rajdowej Celiki GT2000, znanej pod fabrycznym oznaczeniem RA45. Przydatne byÅ‚y tu doÅ›wiadczenia z poprzedniego modelu GT2000 (RA23), w którym zastosowano m.in. po 4 zawory na cylinder i podwójny waÅ‚ek rozrzÄ…du. Paradoksalnie, gdy na przeÅ‚omie 1978/79 nowa broÅ„ Toyoty byÅ‚a już niemal gotowa, szeregi TTE opuÅ›cili Mikkola i Hertz zwabieni lukratywnÄ… propozycjÄ… jednego z niemieckich koncernów. Andersson po raz kolejny budowaÅ‚ zespóÅ‚ niemal od podstaw. 

Kierunek: Afryka

16 kwietnia 1979 r. w Nairobi (Kenia) zakoÅ„czyÅ‚ siÄ™ 27. Rajd Safari. W imprezie zdominowanej przez Datsuna, Fiata i Mercedesa dziaÅ‚ sportu Toyoty nie uczestniczyÅ‚. UwagÄ™ Anderssona przykuÅ‚a jednak maÅ‚o znaczÄ…ca z pozoru informacja, że zaÅ‚oga Ron Dennis i Peter Tilbury, wsparta przez jednego z kenijskich dealerów Toyoty, uplasowaÅ‚a siÄ™ na 18. miejscu. Dla wyczynowców to miejsce odlegÅ‚e, lecz wynik seryjnej Toyoty Cariny prowadzonej przez amatorów wyglÄ…daÅ‚ obiecujÄ…co. Andersson wiedziaÅ‚, że profesjonalnie przygotowana Celica i doÅ›wiadczona zaÅ‚oga może osiÄ…gnąć bardzo wiele w kenijskiej sawannie. 

ZarzÄ…d Toyoty zdecydowaÅ‚, że wesprze afrykaÅ„skÄ… ofensywÄ™ TTE. Zaplanowano znaczne zwiÄ™kszenie budżetu na kolejne sezony. Rajd Safari byÅ‚ rozgrywany od 1953 roku. W latach 70. zyskaÅ‚ status rajdu WRC. TrasÄ™ na drogach, a częściej bezdrożach wiodÄ…cych przez sawannÄ™ Kenii, Ugandy i Tanganiki pokrywaÅ‚ szuter, a w przypadku opadów – wyjÄ…tkowo lepkie, czerwone, zielonkawe lub żóÅ‚te bÅ‚oto. Czasem szlak oesu przecinaÅ‚a efemeryczna rzeka peÅ‚na bÅ‚otnistej wody, niekiedy po czymÅ›, co tylko z nazwy przypominaÅ‚o drogÄ™ bÅ‚Ä…kaÅ‚y siÄ™ dzikie zwierzÄ™ta: lwy, antylopy lub stada sÅ‚oni. Mimo specjalnych filtrów powietrza wszechobecny pyÅ‚ „szlifowaÅ‚” gÅ‚adzie cylindrów, a tarkowata, dziurawa nawierzchnia „rozbijaÅ‚a” najtrwalsze zawieszenia. Awarie byÅ‚y na porzÄ…dku dziennym. 

Opakowani w niepalne kombinezony i kaski kierowcy oraz piloci pracowali jak galernicy. Temperatura we wnÄ™trzach aut przekraczaÅ‚a 60 stopni Celsjusza, powodujÄ…c groźne odwodnienie organizmu. 

Rajd Safari byÅ‚ morderczym testem dla ludzi i pojazdów. Od parametrów silnika bardziej liczyÅ‚a siÄ™ solidna konstrukcja, ogólna wytrzymaÅ‚ość zaÅ‚ogi. Nieprzypadkowo wiÄ™c przez lata zwyciężaÅ‚y auta o „pancernej” budowie, deklasujÄ…c konkurentów dysponujÄ…cych wiÄ™kszÄ… mocÄ…, lecz gorzej dopracowanymi pojazdami. Niemal reguÅ‚Ä… byÅ‚y zwyciÄ™stwa przyzwyczajonych do ekstremalnych warunków Kenijczyków. Prym wiódÅ‚ urodzony w Ugandzie Hindus, Shekhar Mehta, który zwyciężaÅ‚ Safari pięć razy. Zanim zdecydowano siÄ™ na udziaÅ‚ TTE w Safari, Andersson wraz z pilotem Henrym Liddonem zdecydowali siÄ™ na start w 11. Rajdzie Wybrzeża KoÅ›ci SÅ‚oniowej (Rallye Bandama Côte d'Ivoire, RBCI) w grudniu 1979 r. ZaÅ‚oga Toyoty Celiki 2000 GT zajęła 5. miejsce w imprezie zdominowanej przez zaÅ‚ogi Mercedesa 450 SLC. Nieźle wystartowaÅ‚a francuska zaÅ‚oga TTE, Thérier/Vial, lecz wypadek wyeliminowaÅ‚ ich z walki. 

TA64 TCT wchodzi do akcji

Na przeÅ‚omie lat 70. i 80. Toyota ograniczaÅ‚a starty do rajdów na Starym Kontynencie. Po umiarkowanie udanej próbie w RBCI Ove Andersson wiedziaÅ‚, że start i sukces w Rajdzie Safari wymaga stworzenia wyjÄ…tkowego pojazdu o znakomitych walorach jezdnych, dynamice i nieprzeciÄ™tnie odpornej konstrukcji. Na celowniku znalazÅ‚ siÄ™ gÅ‚ówny konkurent – Datsun 240RS. Prace nad CelicÄ… TCT (oznaczenie fabryczne TA 64) rozpoczÄ™to w 1982 roku. W tym samym czasie kierowcy TTE startowali 240-konnymi Celicami GT2000 Twin Cam. NajwiÄ™kszym sukcesem Waldegårda i Eklunda byÅ‚o zajÄ™cie 2 czoÅ‚owych miejsc w Rajdzie Nowej Zelandii w czerwcu 1982. 

Prototypy TCT przywiezione z Japonii udoskonalano w Kolonii i w tajemnicy testowano w Afryce. Sercem pojazdu byÅ‚a umieszczona z przodu 4-cylindrowa, 16-zaworowa jednostka 4T-GTE o pojemnoÅ›ci 2090 ccm. Blok silnika byÅ‚ odlany z żeliwa, gÅ‚owicÄ™ wykonano z aluminium. We wspóÅ‚pracy z firmÄ… Nippon Denso, inżynierowie Toyoty i TTE skonstruowali elektronicznie sterowany, wielopunktowy wtrysk paliwa i ukÅ‚ad zapÅ‚onowy z dwiema Å›wiecami na cylinder. Zastosowano turbosprężarkÄ™ typu K27 niemieckiej firmy KKK z intercoolerem (ciÅ›nienie doÅ‚adowania 0.55–0.90 bar). W zależnoÅ›ci od wersji i specyfiki rajdu jednostka osiÄ…gaÅ‚a moc maksymalnÄ… 330–390 KM w zakresie 7500–9000 obr./min. W znanej firmie Mike’a Hewlanda zamówiono manualnÄ… skrzyniÄ™ biegów o 5 przeÅ‚ożeniach ze sprzÄ™gÅ‚em kÅ‚owym. SamonoÅ›ne nadwozie zbudowano ze stali, lecz drzwi, pokrywy, spoilery i wiele innych elementów wykonano z tworzywa sztucznego. Do wzmocnionej pÅ‚yty podÅ‚ogowej przytwierdzono klatkÄ™ bezpieczeÅ„stwa skonstruowanÄ… wspólnie przez inżynierów TTE i firmÄ™ Matter. W przednim zawieszeniu zastosowano kolumny McPhersona, stabilizator oraz gazowe amortyzatory z regulacjÄ… sztywnoÅ›ci. Zawieszenie tylne to sztywny most napÄ™dowy, drążki Panharda, podwójne wahacze dolne i górne oraz amortyzatory gazowe. W firmie Brembo zamówiono specjalne wentylowane tarcze hamulcowe o Å›rednicy 260 mm (przód) i 285 mm (tyÅ‚) z czterema aluminiowymi zaciskami na każde z kóÅ‚. Opony o wzmocnionej konstrukcji i wymiarach 185/75R15 oraz 215/75 R15 (tyÅ‚) pochodziÅ‚y ze sportowej oferty koncernu Pirelli. Zamontowano je na kutych obrÄ™czach marki Speedline. 

Toyota Celica Twin Cam Turbo (TCT) w stanie gotowoÅ›ci bojowej ważyÅ‚a 1020–1100 kg, co oznaczaÅ‚o, że na każde 3 kg pojazdu przypadaÅ‚ 1 KM. PrognozujÄ…c spalanie rzÄ™du 50–60 l/100 km zastosowano zbiornik paliwa o pojemnoÅ›ci 130 litrów. 

1 sierpnia 1983 r. tylnonapÄ™dowa Celica TCT otrzymaÅ‚a homologacjÄ™ FIA nr. B-239 w grupie B. W zależnoÅ›ci od przeÅ‚ożeÅ„ auto rozwijaÅ‚o 190-230 km/h. „Chrzest bojowy” odbyÅ‚ siÄ™ w dokÅ‚adnie 4 tygodnie później podczas Rajdu Finlandii. Juha Kankkunen zajÄ…Å‚ 6. miejsce w klasyfikacji generalnej. TTE dopracowaÅ‚ konstrukcjÄ™ pod kÄ…tem specyfiki afrykaÅ„skich rajdów. Pierwszy sukces TCT miaÅ‚ miejsce w październiku 1983 r., na szutrowo-bÅ‚otnych oesach Rajdu Wybrzeża KoÅ›ci SÅ‚oniowej. Po 4,5 tys. kilometrów morderczej rywalizacji z 50 zaÅ‚óg metÄ™ w Abidżanie osiÄ…gnęło zaledwie... 8. Na szczycie podium stanÄ™li Szwedzi, Björn Waldegård i jego pilot, Hans Thorszelius, za kierownicÄ… Celiki TCT. Trzecie miejsce zdobyli ich koledzy z Toyota Premoto Team, Eklund i Spljuth. Inny kierowca Toyoty, Kankkunen, miaÅ‚ duże szanse na podium, lecz na jednym z oesów utraciÅ‚ zbyt wiele czasu. TriumfujÄ…ce dotÄ…d Audi i Datsun (Nissan) pozostaÅ‚y w pobitym polu. Koncernowi z Ingolstadt nie pomógÅ‚ nawet przeÅ‚omowy napÄ™d quattro. Jak na ironiÄ™, drugie miejsce zajÄ…Å‚ niegdysiejszy “dezerter” z TTE, Hannu Mikkola (Audi).

3 zwycięstwa z rządu

23 kwietnia 1984 r., po 4 dniach zaciekÅ‚ej walki, Celica TCT z teamu Westland Motors osiÄ…ga metÄ™ 32. Marlboro Safari Rally w Nairobi. Waldegård i Thorszelius triumfujÄ…! Wieloletni wysiÅ‚ek konstruktorów TTE opÅ‚aciÅ‚ siÄ™. Dalsze miejsce na podium zajÄ…Å‚ sÅ‚ynny Aaltonen (Opel) i Mikkola (Audi). Niezwyciężony Mehta (Nissan) byÅ‚ piÄ…ty, na dalszej pozycji znalazÅ‚ siÄ™ Salonen. Z rywalizacji odpadÅ‚a gwiazda teamu Audi, Michelle Mouton, oraz weterani Munari i Blomquist. W wielu pojazdach skapitulowaÅ‚y mechanizmy, nie zaÅ› ich zaÅ‚ogi. Andersson gratuluje rodakom zwyciÄ™stwa i... nakazuje dalsze prace nad TCT. Technicy i konstruktorzy TTE demontujÄ… zwyciÄ™skÄ… CelicÄ™ z numerem 5 na “czynniki pierwsze”. Niczym eksperci kryminalistyki badajÄ… zużycie każdego mechanizmu, najdrobniejszej Å›rubki. W ciÄ…gu kilku miesiÄ™cy konstrukcja uznawana powszechnie za doskonaÅ‚Ä… jest stale ulepszana. Nowe, wydajniejsze hamulce, zmodyfikowane zawieszenie, trwalsze podzespoÅ‚y silnika i przeniesienia napÄ™du. 

JesieniÄ… 1984 r. rozpoczynajÄ… siÄ™ testy w Afryce. Bierze w nich udziaÅ‚ Juha Kankkunen, jego irlandzki pilot Fred Gallagher oraz zaÅ‚oga Waldegård i Thorszelius. Zbliża siÄ™ czas wielkiej próby w kraju Masajów. W ciÄ…gu 4 dni uczestnicy rajdu Safari pokonali 5167 morderczych kilometrów. 8 kwietnia 1985 r. w Nairobi strumieÅ„ spienionego szampana leje siÄ™ na Kankkunena i Gallaghera. Pozycja 2. to Waldegård i Thorszelius. Toyota znowu górÄ…! ZaÅ‚ogi dotychczasowych faworytów, Opla i Audi, plasujÄ… siÄ™ poza podium. Warto podkreÅ›lić, że pokonane zostaÅ‚y auta z napÄ™dem na obie osie. 

TTE już oficjalnie przejmuje patronat nad zaÅ‚ogami startujÄ…cymi w Kenii. W kwietniu 1986 r. Waldegård zdobywa dla Toyoty 3. zwyciÄ™stwo w Rajdzie Safari. 2. miejscem cieszÄ… siÄ™ Lars Torph i Bo Thorszelius. W latach 1983–86 Celica Twin-Cam Turbo w peÅ‚ni zasÅ‚użyÅ‚a na zaszczytny tytuÅ‚ „King of Africa”. 

W sezonie 1987 zamieniajÄ… siÄ™ przepisy. Po serii tragicznych wypadków FIA likwiduje GrupÄ™ B. TTE wystawia nowÄ… broÅ„ – to 300-konna, A-grupowa Toyota Supra (MA70) z silnikiem o pojemnoÅ›ci 3 litrów. W Rajdzie Safari Torph i Melander zajmujÄ… 3. miejsce. Na pozycji 6. plasuje siÄ™ kenijska zaÅ‚oga Ulyate/Street. 23 wrzeÅ›nia 1987 r. wiadomość o Å›mierci dyrektora sportowego TTE, Henry’ego Liddona, w katastrofie Å›migÅ‚owca, wstrzÄ…snęła zespoÅ‚em. Toyota kontynuuje walkÄ™ w sezonach 1988 i 1989, uzyskujÄ…c niezÅ‚e wyniki, jednak Supra Turbo nie powtórzyÅ‚a sukcesu Celiki TCT. 

Pokoleniowa zmiana

Na przeÅ‚omie lat 80. i 90. w szeregach TTE pojawiajÄ… siÄ™ mÅ‚odzi kierowcy i nowe pojazdy: czteronapÄ™dowa Celica GT-Four (ST 165 i ST185) oraz jej znakomita nastÄ™pczyni, Celica GT-Four ST205. Póki co „stara gwardia” Toyoty nadal zwycięża. W kwietniu 1990 Waldegård i Gallagher triumfujÄ… na podium 38. edycji Rajdu Safari (Celica GT-Four ST 165). 1 kwietnia 1992 r. jest wielkim dniem dla Carlosa Sainza i Luisa Moya. Wspierani przez TTE, startujÄ… w barwach Toyota Kenya i zwyciężajÄ… jubileuszowÄ…, 40. edycjÄ™ Rajdu Safari. NapÄ™d wyÅ‚Ä…cznie na jednÄ… oÅ› byÅ‚ już przeszÅ‚oÅ›ciÄ…. U progu nowej dekady Celica Turbo 4WD nie ma sobie równych! Prymat Toyoty uznaÅ‚y nawet zaÅ‚ogi legendarnej Lancii Delta Integrale. 2-litrowy silnik 3S-GTE o mocy 300 KM jest uznawany za arcydzieÅ‚o inżynierów Toyoty. NowoÅ›ciÄ… jest m.in. system zmiennych faz rozrzÄ…du T-VIS, protoplasta stosowanego od 1996 r. w autach seryjnych systemu VVT-i. JednostkÄ™ zasila elektroniczny, wielopunktowy wtrysk paliwa oraz nowa turbosprężarka Toyota CT26 z podwójnym zaworem waste-gate, wytwarzajÄ…ca ciÅ›nienie 1,5 bara. InnowacyjnÄ… konstrukcjÄ… jest napÄ™d 4x4 z elektronicznie sterowanym mechanizmem systemu Torsen. Superlatywy zbiera także 5-biegowa skrzynia manualna Toyota E151F. 

W rÄ™kach hiszpaÅ„skiego wirtuoza Celica ST185 Grupy A to maszyna do seryjnego wygrywania rajdów. Carlos Sainz zdobÄ™dzie dla Toyoty dwa tytuÅ‚y Mistrza Åšwiata WRC. Rajd Safari 93’ to kolejny wielki sukces Toyoty. ZaÅ‚ogi Celic ST185 Kankkunena, Aléna i Duncana zajmujÄ… caÅ‚e podium! Z 44 aut metÄ™ osiÄ…gnęło tylko 17. 

Znakomita passa TTE trwa nadal. Sezon 1994 przyniesie zwyciÄ™stwo ich kolegom, Duncanowi i Wiliamsonowi. W kwietniu 1995 r. triumfatorami Rajdu Safari sÄ… Fujimoto i Hertz, miejsce trzecie zajmÄ… Duncan i Williamson (Team Toyota Kenya). Sezon 96 i 97 przyniosÅ‚y trzecie miejsca Celic ST205. W sierpniu 1997 r. homologacjÄ™ FIA otrzymaÅ‚a Corolla WRC. 2-litrowy, umieszczony poprzecznie z przodu silnik 3S-GTE o mocy 300 KM wyposażono w turbosprężarkÄ™ typu twin-scroll (ciÅ›nienie 2 bar), innowacyjnÄ… konstrukcjÄ™ Toyoty. NowoÅ›ciÄ… byÅ‚a sekwencyjna, sterowana elektronicznie skrzynia X-trac o 6 przeÅ‚ożeniach oraz specjalne zawieszenie firmy Ohlins. W 1999 roku Safari Rally rozegrano nietypowo, bo w lutym. Do walki Toyota wystawiÅ‚a czteronapÄ™dowÄ… CorollÄ™ WRC zbudowanÄ… na bazie seryjnej, 3-drzwiowej Corolli (seria E111). Drugie miejsce zajÄ…Å‚ francuski zespóÅ‚, Auriol i Giraudet, zaÅ› pozycja 3. przypadÅ‚a mistrzowskiej zaÅ‚odze Sainz/Moya. 

Życie po WRC

W 1999 r. Toyota zdobyÅ‚a trzeci tytuÅ‚ Rajdowego Mistrza Åšwiata Producentów i... wycofaÅ‚a siÄ™ z udziaÅ‚u w eliminacjach WRC. Nie byÅ‚ to jednak definitywny koniec sukcesów Toyoty w kenijskiej sawannie. W miejscu TTE i wspieranych przez niÄ… teamów pojawiajÄ… siÄ™ „prywatne” zaÅ‚ogi, zwykle sponsorowane przez lokalnych dealerów Toyoty. W 2000 r. na trasÄ™ Safari wyrusza kenijska zaÅ‚oga Bailey/Raju (Celica GT-Four ST205), zajmujÄ…c 12. pozycjÄ™ w klasyfikacji generalnej. W lipcu 2005 r. w 50. edycji KCB Safari Rally, Kenijczycy Peter i Alex Horsey zajmujÄ… 9. pozycjÄ™. Ich Corolla ma homologacjÄ™ Grupy N4. Na pozycji 10. uplasowaÅ‚a siÄ™ inna zaÅ‚oga z Kenii – Jaswinder/Ravinder (Celica). Wynik 60. edycji Safari w czerwcu 2012 r. zaskoczyÅ‚ wszystkich fanów: Simon Sharpe i Crispin Kennedy zajÄ™li dobrÄ…, szóstÄ… pozycjÄ™, jadÄ…c niepozornÄ… ToyotÄ… Platz. Nieznany w Europie model to subkompaktowy nastÄ™pca Toyoty Tercel i Paseo, spokrewniony technicznie z 1. generacjÄ… Yarisa. Oferowano go w Japonii, RPA i na wybranych rynkach Afryki i Azji, a w USA byÅ‚ dostÄ™pny pod nazwÄ… Echo. W rÄ™kach doÅ›wiadczonej kenijskiej zaÅ‚ogi Platz okazaÅ‚ siÄ™ niespodziewanie groźnÄ… broniÄ…, deklasujÄ…c wielu rywali w znacznie mocniejszych Imprezach STi i Lancerach Evo IX. Rok później Chana Jaswinder zajmuje 12. pozycjÄ™ seryjnÄ… CelicÄ… GT-Four. W czerwcu 2016 r. kenijska zaÅ‚oga Toyoty Sprinter, Lairangi i Gichochi, osiÄ…gnęła metÄ™ na 16. miejscu. Warto odnotować także start klasycznej, tylnonapÄ™dowej Toyoty Corolli RXi. W latach 2014–16 na trasie rajdu pojawiaÅ‚y siÄ™ Toyoty RunX – oferowany m.in. w Japonii i na wybranych rynkach afrykaÅ„skich odpowiednik popularnej u nas Corolli E120/130. 

Bilans udziaÅ‚u Toyoty w Rajdzie Safari to 8 zwyciÄ™stw i wiele znakomitych startów zawodników z Kenii i caÅ‚ego Å›wiata. Ekstremalne warunki na trasie kenijskiego rajdu-legendy sÄ… najlepszym potwierdzeniem nieprzeciÄ™tnej jakoÅ›ci samochodów koncernu Toyota, tym bardziej że oprócz profesjonalnie przygotowanych rajdówek z powodzeniem startowaÅ‚y w nim auta seryjne.