Losy dywizji samochodowej potężnego koncernu z Pilzna – gÅ‚ównej siedziby czeskiego przedsiÄ™biorstwa przemysÅ‚u maszynowego - siÄ™gajÄ… roku 1919, w którym powoÅ‚ano do życia oddziaÅ‚ produkcji pojazdów, opierajÄ…cy siÄ™ gÅ‚ównie na konstrukcjach licencyjnych. W ten sposób, ogromny konglomerat, kojarzony gÅ‚ównie z przemysÅ‚em ciężkim i zbrojeniowym, rozszerzyÅ‚ swÄ… ofertÄ™ o pojazdy różnego przeznaczenia.

Do poÅ‚owy lat 20. XX wieku pod markÄ… tÄ… można byÅ‚o spotkać zarówno jednÄ… z najbardziej wyrafinowanych technicznie limuzyn Å›wiata (model 25/100, powstajÄ…cy na licencji Hispano-Suiza), jak i ciężkie ciÄ…gniki drogowe, pojazdy opancerzone, traktory czy parowe ciężarówki (ŠKODA Sentinel). Dalszy rozwój tej gaÅ‚Ä™zi koncernu z Pilzna zatrzymaÅ‚y ważne decyzje strategiczne. Fuzja przedsiÄ™biorstwa z producentem samochodów z Mladá Boleslav, firmÄ… Laurin&Klement, spowodowaÅ‚a jednoczesne przejÄ™cie caÅ‚kiem bogatego programu produkcyjnego, ale także doÅ›wiadczenia i wieloletniej tradycji. Mimo potężnych dysproporcji w kapitaÅ‚ach obu firm, poÅ‚Ä…czenie siÅ‚ przebiegÅ‚o w sposób zupeÅ‚nie dobrowolny, niosÄ…c wymierne korzyÅ›ci dla obu stron umowy. Na podkreÅ›lenie harmonijnego przebiegu fuzji, przez kilka sezonów na osÅ‚onach chÅ‚odnic samochodów, wytwarzanych nadal w Mladá Boleslav, można byÅ‚o spotkać równoczeÅ›nie znaki firmowe ŠKODA oraz Laurin&Klement. W czerwcu tego roku, mija 90 lat od tego wydarzenia – szczęśliwego zbiegu wypadków, Å‚Ä…czÄ…cego na zawsze doÅ›wiadczenie i tradycjÄ™ z kapitaÅ‚em oraz dostÄ™pem do nowych rynków oraz technologii. Od tego czasu samochody ŠKODA, posiadajÄ…ce ducha i witalność marki Laurin&Klement staÅ‚y siÄ™ znane na caÅ‚ym Å›wiecie, w niczym nie ustÄ™pujÄ…c pojazdom najbardziej renomowanej konkurencji.

DrugÄ… z rocznic, której nie sposób pominąć w tym roku, jest jubileusz koncepcji samochodu w marce Laurin&Klement. I o ile sam samochód zaprezentowano oficjalnie w kwietniu roku 1906, podczas salonu motoryzacyjnego w Pradze, to jego koncepcja, projekt, powstanie i pierwsze testy drogowe, przypadajÄ… w caÅ‚oÅ›ci na sezon poprzedzajÄ…cy. To wÅ‚aÅ›nie w roku 1905, zatem 110 lat temu, ten uznany producent rowerów i motocykli (sprzedawanych pod nazwÄ… Slavia) wkroczyÅ‚ do Å›wiata pojazdów czterokoÅ‚owych.     

Zwiastunem tej rewolucji byÅ‚a premiera silnika do pierwszego samochodu marki, zorganizowana także na praskim salonie, w kwietniu roku 1905. Dalej wypadki potoczyÅ‚y siÄ™ bÅ‚yskawicznie – do koÅ„ca roku nie tylko zaprojektowano pojazd, opracowano technologiÄ™ jego wytwarzania, skalkulowano koszty oraz cenÄ™, ale i zbudowano dwa egzemplarze przedprodukcyjne, poddajÄ…c je serii jazd próbnych i niezbÄ™dnych, technicznych korekt. Tym samym, za rok fizycznych narodzin pierwszego samochodu marki Laurin&Klement należy przyjąć 1905, mimo jego oficjalnego dopuszczenia do ruchu, uroczystej prezentacji i rozpoczÄ™cia sprzedaży w kolejnym sezonie.

Jako trzeci z najważniejszych, tegorocznych jubileuszy zwiÄ…zanych z historiÄ… marki, wymienić należy okrÄ…gÅ‚Ä… rocznicÄ™ powoÅ‚ania samego przedsiÄ™biorstwa Laurin&Klement. 30 wrzeÅ›nia 1895 roku panowie Václav Laurin oraz Václav Klement zwrócili siÄ™ do rady miejskiej Mladá Boleslav o pozwolenie na budowÄ™ warsztatu, w którym planowali naprawiać, a nastÄ™pnie produkować jednoÅ›lady napÄ™dzane siÅ‚Ä… mięśni. Wskazana we wniosku lokalizacja spotkaÅ‚a siÄ™ z odmowÄ… ratusza, z uwagi na brak systemu kanalizacji.

Ostatecznie, 120 lat temu, w pierwszych dniach grudnia 1895 roku firma L&K rozpoczęła swÄ… dziaÅ‚alność na ówczesnych peryferiach miasta, w dzielnicy Na Hejtmánce. OsiadÅ‚a w wynajmowanych pomieszczeniach, mieszczÄ…cych siÄ™ na parterze jednopiÄ™trowego domu numer 149/III przy ulicy Benatskiej. Lista pÅ‚ac z grudnia 1895 roku obejmowaÅ‚a dwóch pracowników, jednego ucznia i – naturalnie – dwóch wspólników-zaÅ‚ożycieli. Co ciekawe, Václav Klement, jakby niepewny powodzenia przedsiÄ™wziÄ™cia, nie zakoÅ„czyÅ‚ prowadzenia swojego dotychczasowego interesu, stawiajÄ…c za ladÄ…, spÅ‚aconego przed rokiem antykwariatu, swÄ… małżonkÄ™ AntoniÄ™. W roku 1895 caÅ‚a firma Laurin&Klement zajmowaÅ‚a powierzchniÄ™ 120m², wykorzystujÄ…c wyÅ‚Ä…cznie obrabiarki napÄ™dzane nożnie. Zakup pierwszej maszyny parowej, sÅ‚użącej do wprawiania w ruch za pomocÄ… przekÅ‚adni, narzÄ™dzi skrawajÄ…cych i prostej prasy oraz wzmocnienie kadry o kolejne sześć etatów, nastÄ…piÅ‚o już w roku 1896.

Wymienione trzy, najważniejsze rocznice roku 2015 zwiÄ…zane z markÄ… ŠKODA sÄ… wyjÄ…tkowo symboliczne. W trakcie jednego sezonu Å›wiÄ™tujemy jubileusze absolutnego poczÄ…tku historii przedsiÄ™biorstwa, jego wkroczenia do grona producentów pojazdów samochodowych, z których sÅ‚ynie do dziÅ›, oraz biznesowej decyzji, która nie tylko pozwoliÅ‚a na przetrwanie, ale roztoczyÅ‚a przed nim nowe, Å›wietliste perspektywy.     

MożliwoÅ›ci te zostaÅ‚y docenione i należycie wykorzystane przez kolejne dekady, mimo licznych zmian otoczenia gospodarczego i politycznego. Wysoki poziom techniczny i organizacyjny firmy L&K umożliwiÅ‚ jej fuzjÄ™ z markÄ… ŠKODA w latach 20. XX wieku. ImponujÄ…cy dorobek z lat 30., w tym osiÄ…gniÄ™cie statusu najwiÄ™kszego producenta pojazdów w kraju (1936) – w miarÄ™ Å‚atwe odrodzenie w nowej, powojennej rzeczywistoÅ›ci. ZaÅ› aktywność i możliwie efektywne wykorzystywanie potencjaÅ‚u w dobie socjalizmu – szybkie znalezienie silnego partnera strategicznego po okresie aksamitnej rewolucji i ustrojowej transformacji. OsiÄ…gniÄ™cie dzisiejszej pozycji marki ŠKODA nie byÅ‚oby możliwe bez wysiÅ‚ku i konsekwencji na każdym z etapów tej historii. Po 120 latach nieustannego rozwoju zalicza siÄ™ do niezwykle elitarnego grona producentów, majÄ…cych swe korzenie na naszym kontynencie, wieloletnie struktury oparte na wÅ‚asnym kapitale i przepiÄ™kne karty dorobku, który od dawna szanuje i pielÄ™gnuje.

Autor: Tomasz Orlik, kwiecień 2015